GÜMRÜK VE DIŞ TİCARET MEVZUATI HÜKÜMLERİ KAPSAMINDA MİKRO İHRACAT
Giriş
Günümüzde, uluslararası alanda artan ticaret savaşları ile birlikte, dünya piyasalarında rekabet edebilmek, ihracat miktarlarını artırabilmek, ihracatta yeni pazarlar bulabilmek için devletler, birtakım teşvikler ve yeni uygulamalar getirmektedirler.
Bilişim teknolojilerin gelişmesi ve giderek hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olan internetin kullanımın yaygınlaşması e-ticarete hızlı bir ivme kazandırdığı ve genel ticaret içerisindeki payını giderek arttığı bilinmektedir. Yine, son yıllarda finansal piyasada gelişen para hareketliliği ve mal piyasasında gelişen eşya hareketliği, uluslararası alanda gümrük sınırlarını kaldırdığı söylenebilir. Başka bir ifadeyle hem bireysel tüketici olarak bizler hem de ticari olarak ürün almak isteyen işletmeler e-ticaret sitelerini kullanarak almak istediği ürünlerin hemen hemen dünyanın her ülkesindeki fiyatlarını karşılaştırabilme imkanına sahiptirler. Böylelikle maliyet anlamında karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olan işletmeler dış ticaret pazarında rekabet avantajına sahip olabilmektedir. Yine, e-ticaret sitelerinin müşteri bulma konusunda potansiyel bir pazar olması KOBİ’lere ve daha düşük ölçekte ihracat yapmak isteyenlere imkân sağlamaktadır. Yeni gelişen ticaret şekilleriyle hayatımıza son yıllarda giren kavramlardan biri de mikro ihracat kavramıdır. Bu yazımızda mikro ihracatın ne olduğu, avantajları ve nasıl yararlanılabileceği açıklanmaya çalışılacaktır.
İhracat ile ilgili kavramlar
İhracat: Bir malın yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde
Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut Ticaret
Bakanlığınca ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemlerdir.
İhracatçı: İhraç edeceği mala göre ilgili ihracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine üye olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade eder.
Bedelsiz ihracat: Karşılığında yurt dışından bir ödeme yapılmaksızın yurt dışına mal çıkarılmasıdır.
Kayda bağlı ihracat: Gümrük beyannamesinin, ihracattan önce İhracatçı Birlikleri
Genel Sekreterliğince kayıt altına alındığı işlemleri ifade eder.
Konsinye ihracat: Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere yurt dışındaki alıcılara, komisyonculara, ihracatçının şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesidir.
Transit ticaret: Yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik firmadan ya da antrepodan satın alınan bir malın, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya antrepoya satılmasını ifade eder.
Yurt dışına e-ticaret: Uzaktan iletişim araçlarıyla başka bir ülkeye yönelik olarak gerçekleştirilen mesafeli mal satışını ifade eder.
Ülkemiz, 1980’li yıllardan itibaren ithal ikameci sanayi politikalarından ihracata dayalı büyüme modeli yönetimini benimsemeye başlamıştır. Dolaysıyla ihracat ile ilgili olarak
Türkiye ekonominde ‘‘ihracat serbestisi’’ modeli uygulanmaktadır. Bu yönteme göre kanun, kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış mallar dışında kalan bütün malların ihracı serbesttir. Bununla birlikte, bu yönteme bir istisna getirilmiş olup, piyasalarda meydana gelen olağandışı bir gelişme, ihracata konu malda görülen bir yetersizlik, kamu güvenliği, kamu ahlakı, insan sağlığı, hayvanların, bitkilerin veya çevrenin korunması amacına yönelik tedbirler, sanatsal, tarihi ve arkeolojik değer taşıyan metanın korunması nedenleri ile ihracata kısıtlama veya yasaklama getirilebilir.
Gümrük ve dış ticaret mevzuatımızda; ihracatı yasak ve ön izne bağlı malların listesi,
İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ’de (İhracat 96/31) yer almaktadır. Bu
Tebliğ hükümlerine göre; kültür ve tabiat varlıkları (eski eserler), Hint keneviri, tütün tohumu ve fidesi, ihracı ön izne bağlı mallar listesinde yer alan türler hariç bütün av ve yaban hayvanları, ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk, dişbudak, karaağaç ve ıhlamur adlı ağaç türlerinin kütük, tomruk, kereste, kalas ve taslak olarak ihracı, doğadan toplanan doğal çiçek soğanları, odun, sığla, yalankoz, Datça hurması, zeytin, incir, fındık, Antep fıstığı, asma fidanları ve salep cinsi eşyaların ihracı ilgili kanunlar, kararlar ve milletlerarası sözleşmelerle yasaklanmıştır.
Herhangi bir cezai müeyyide ya da soruşturmalarla karşı karşıya kalınmaması için ihracı kanunlarla yasaklanmış malların iyi bilinmesi gerekmektedir. Zira, 5607 sayılı Kaçakçılıkla
Mücadele Kanunu’nun “Kaçakçılık Fiilleri” başlıklı 3/8 maddesinde ihracı kanunla yasaklanmış malları ülkeden çıkaran kişilerin ya da buna teşebbüs edenlerin hapis ve adli para cezasıyla cezalandırılacağını hükme bağlanmıştır. Yine, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 235/2-a maddesinde; tüzük, tebliğ, yönetmelik, genelge gibi genel idari düzenleyici işlemlerle ihracı yasaklanmış malların ülkeden çıkarılması halinde ise eşyaların gümrüklenmiş değerinin iki katı tutarında idari para cezası verileceği belirtilmiştir. Bir başka ifadeyle; ihracı kanunlarla yasaklanmış malların ülkeden çıkarılması ya da teşebbüs edilmesi halinde adli soruşturma ve müeyyideler, idarenin genel idari düzenleyici işlemleri ile ihracı yasaklanmış malların ülkeden çıkarılması halinde ise idari para cezaları uygulanmaktadır.
Mikro İhracat
Mikro ihracat tabiri, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yayımlanan
İhracat Genelgesinde yer almaktadır. Genelgede yapılan atfa göre bir tanımlama yapmak gerekirse mikro ihracat; ihracı yapılacak ürünlerin miktarı 300 kilogramı, değeri ise 15.000
Euro’yu geçmemesi şartıyla, gönderilerin yetkilendirilmiş hızlı kargo şirketleri aracılığıyla yapıldığı, ihracat işlemlerinin ise Elektronik Ticaret Gümrük Beyanı (ETGB) ile yapıldığı bir ihracat modelidir.
Mikro ihracat sistemi kullanılarak ihracat yapılabilmesi için ihracatçıların, İhracatçı
Birliği Genel Sekreterliği’ne üye olması zorunluluğu yoktur. Yine bu sistemde gümrük müşavirleri yerine gümrük beyanı dahil tüm gümrük işlemlerine ilişkin faaliyetlerin takip edilip sonuçlandırılmasında, posta idaresi ile Bakanlıkça belirlenen koşulları taşıyan hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler dolaylı temsilci olarak yetkili kılınabilir. Ancak bu yetkiyi kullanan hızlı kargo şirketleri gümrük müşaviri çalıştırmak zorundadır.
Mikro ihracat modeli, son yıllarda e-ticaret yöntemlerinin ülkemizde de yaygınlaşması, bu alanın dış ticaret işlemlerinin artmasına katkı sağlamak adına yapılan düzenleme ile artık sadece büyük hacimli şirketlerin değil, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ) de ihracat miktarlarının artırılması için yasal prosedürlerin azaltılması anlamına gelmektedir. Bu prosedürleri azaltan uygulamalardan biri ise ETGB’dir. ETGB ise, yetkili kılınan hızlı kargo şirketleri tarafından düzenlenen, gümrük beyanlarına ilişkin işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirildiği resmi bir belgedir.
Mikro İhracat Nasıl Yapılır
Mikro ihracat yapılabilmesi için bir şirket kurulması gerekir. Şirket türlerini kısaca açıklamak gerekirse, Türk Ticaret Kanunu’na göre şahıs şirketleri; Kolektif Şirket ve Komandit Şirket olmak üzere ikiye ayrılır. İkinci tür şirketler ise sermaye şirketleridir. Kanuna göre sermaye şirketleri ise Limited şirket, Anonim Şirket ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket olmak üzere üçe ayrılır. Bir şirketin Ticaret Kanununda tarif edilen şirket vasıflarına haiz olmaması durumunda Borçlar Kanunu’na göre Adi Şirket sayılır. Anılan şirketler tarafından, ihraç ürünleri, yetkili kılınmış hızlı kargo taşımacılığı yapan firmalara ilgili belgeler ile birlikte teslim edilir. İhracatçı tarafından, maliye onaylı fatura, İngilizce fatura, ihraç ürünlerinin özeliklerini gösteren bir nevi çeki listesine benzeyen ihracat bilgi formu ve dolaylı temsil belgesi hızlı kargo taşımacılığı yapan firmalara teslim edilir. Hızlı kargo taşımacılığı yapan firmalar tarafından da ihracatçı adına elektronik ortamda düzenlenen Elektronik Ticaret
Gümrük Beyannamesi resmi makamlara ibraz edilir.
Mikro ihracat için gerekli belgeler nelerdir?
- Maliye onaylı fatura
- İhracat bilgi formu
- Dolaylı Temsil Belgesi
- Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi
- İngilizce fatura
Yukarıdaki belgeler ile ihraç ürünleri yetkili hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketlere, ya da kuryelere teslim edilebilir. Bundan sonraki süreçler ihracatçı adına dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketlere aittir. Bununla birlikte her ne kadar mikro ihracat limitleri içerisinde yer alsa da sadece kati ve satış amaçlı ihracat işlemleri mikro ihracat yöntemi ile gerçekleştirilebilir. Dahilde işleme ve hariçte işleme rejimleri kapsamındaki ihracat işlemleri, yine fuar ve sergi amaçlı yurt dışına çıkan ürünler mikro ihracat ile yurt dışına gönderilemez.
Mikro ihracat uygulamasının amacı; küçük ve orta ölçekli işletmelerin ihracatçı birlikleri genel sekreterliğine üye olunması gibi prosedürlerin ve gümrük işlemlerinden doğan maliyetlerin azaltılması, daha kolay ve masrafsız şekilde ihracat işlemlerinin yapılabilmesidir.
Yine daha küçük tutarlı yurt dışı gönderilerinin, ihracata ilişkin gümrük beyannamesine ihtiyaç duyulmadan ETGB ile elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, gümrük idarelerinin işlem yoğunluğunun azalmasına olanak sağlayacak bu bağlamda riskli işlemlerin kontrolüne daha çok zaman ayrılmasına imkân oluşturacaktır.
Mikro ihracatın avantajları nelerdir?
Ülkemizde ihracat işlemleri, İhracat Rejim Kararı ve buna bağlı olarak yürürlüğe konulan ikincil düzenleme (Tebliğ, Yönetmelik, Genelge gibi) hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir. Bu bağlamda, ihracat yapmak isteyen firmalar faaliyet gösterdiği sektöre göre bir ihracatçı birliğine üye olması gerekir. Mikro ihracat yöntemi ile ihracat yapan şirketlerin ise herhangi bir ihracatçı birliğine üye olması zorunluluğu yoktur.
Yine, genel itibariye dış ticaret işlemleri ile uğraşan şirketler, gümrük idarelerinde kendileri adına iş ve işlemleri gerçekleştirebilecek dolaylı temsilci olarak bir gümrük müşavirliği şirketi ile anlaşmakta ve noter onaylı vekaletname çıkartarak ilgili gümrük müşavirliği şirketine teslim etmek durumundalar. Mikro ihracat işlemlerinde ise, ihracatçıların dolaylı temsilci olarak gümrük müşavirliği şirketleri ile anlaşma yapma zorunluluğu bulunmamaktadır. Zira, Bakanlıkça yetkili kılınan hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler, dolaylı temsilci sıfatıyla ihracatçının işlemlerini gümrük idarelerinde gerçekleştirebilirler.
Bunun için ihracatçıların dolaylı temsil belgesini doldurarak kargo firmasına teslim etmesi yeterlidir.
Mikro ihracat işlemi gerçekleştirildikten sonra KDV iadesi alınabilmektedir. İstanbul
Verdi Dairesi Başkanlığı’nın 12.06.2021 tarihli 162 sayılı özelgesinde konuya açıklama getirilmiştir. Buna göre, posta ve hızlı kargo taşımacılığı yoluyla yapılan ihracatın, kargo şirketi adına düzenlenen malı yurtdışına gönderilen mükellefin bilgisinin yer aldığı, gümrük müdürlüğü tarafından elektronik ortamda onaylanan ve VEDOP (Vergi Daireleri Otomasyon
Projesi) sistemine aktarılan ETGB ile tevsiki mümkündür. Bu şekilde yapılan ihracatın tevsiki için ETGB’nin çıktısının vergi dairesine ibrazı yeterlidir. Ayrıca ıslak imzalı ve mühürlü ETGB’nin ibrazına gerek yoktur. Öte yandan ETGB’nin kağıt ortamında dökümünün alınamadığı durumlarda da taşıma işini yapan kargo şirketi adına düzenlenen beyannameye ilişkin bilgileri içeren bir yazının kargo şirketinden alınarak vergi dairesine ibraz edilmesi halinde de KDV iade taleplerinin yerine getirilmesi mümkündür.
Mikro ihracat işlemlerinde, ihracat bedellerin yurda getirilmesi genel hükümlere tabi değildir. Genel hükümlere göre; fiili ihracatı gerçekleştirilen işlemlere ilişkin ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez. 180 gün azami süre olup, ithalatçının bedelleri ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır. Bununla birlikte mikro ihracat kapsamında gerçekleştirilen 5000 ABD
Doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen döviz tutarındaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbesttir.
Mikro ihracat kapsamında elde edilen kazancın %50’si, getirinin elde edildiği takvim yılına ait verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılabilmektedir.
Gerçek kişilerin, posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketlerce düzenlenen ETGB ile gerçekleştirdikleri mal ihracatı kapsamında elde ettikleri kazancın %50’sine beyannamede bildirilen gelirden indirim uygulanmaktadır. Bu indirimden yararlanılabilmesi için ihracattan kaynaklanan hasılat toplamı 400.000 TL’ye kadar olanların ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması, yıllık 800.000 TL’ye kadar hasılatları olanların ilgili yılda kendisinin sigortalı olması ve en az bir işçi çalıştırması, hasılatları yıllık 1 milyon 600.000 TL’ye kadar olanların ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az iki işçi çalıştırması, ihracattan kaynaklanan hasılatları toplamı 2 milyon 400.000 TL’ye kadar olanların ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az 3 işçi çalıştırması şartı bulunmaktadır.
UNIQ GROUP GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ A.Ş
Mevzuat Departmanı