BİR GÜMRÜK REJİMİ OLARAK ANTREPO
Antrepo; Fransızcadan Türkçeye geçen, kelime anlamı olarak gümrüklere gelen ticari eşyaların konulduğu, koruma ve muhafaza altına alındığı ardiye anlamına gelmektedir. Gümrük Yönetmeliği’nde ise gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın veya izin verildiği durumlarda serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç edilmek kaydıyla konulduğu yerler olarak tanımlanmıştır.
4458 sayılı Gümrük Kanun’da gümrük antrepo rejimi; ithalat vergilerine ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmamış ve serbest dolaşıma girmemiş eşyanın gümrük antreposuna konulmasına ilişkin hükümleri belirleyen ekonomik etkili bir gümrük rejimidir şeklinde tanımlanmıştır. Antrepo İşleticisi, gümrük antreposu işletmesine izin verilen kişileri, kullanıcı ise eşyanın antrepo rejimi beyanında bulunan kişi veya bu kişinin hak ve yükümlülüklerinin devredildiği kişilerdir.
Gümrük antreposu, gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan yerlerdir. Gümrük antrepoları genel ve özel antrepolar olmak üzere ikiye ayrılır. Genel antrepolar eşyanın konulması için herkes tarafından kullanılabilen, özel antrepolar ise yalnız antrepo işleticisine ait eşyanın konulması amacıyla kurulan gümrük antrepolarıdır. Serbest dolaşımda olmayan eşyanın sergilendiği fuar ve sergiler de antrepo sayılır. Parlayıcı ve patlayıcı veya bir arada bulundukları eşya için tehlikeli olan veya korunmaları özel düzenek ve yapılara gerek gösteren eşya, ancak bu niteliklerine uygun genel veya özel antrepolara konulabilir.
Antrepoya Konulabilecek Eşyalar
Gümrük antrepolarına, serbest dolaşıma girmemiş eşya, ithalat vergilerine ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmadan konulabilir. Yine, gümrük antreposuna konulması halinde, ihracata bağlı önlemlerden yararlanabilen serbest dolaşıma bulunan eşya da antrepolara konulabilir. Bununla birlikte, serbest dolaşımda bulunan eşyanın antrepoya konulması durumunda, söz konusu eşyanın ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış diğer bir işlem veya kullanıma tabi tutulması zorunludur.
Antrepoya konulan serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihracının veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasının mümkün olmadığı hallerde, bir takvim yılında beş defayı geçmemek üzere yetkilendirilmiş gümrük müşaviri veya gümrük memuru gözetiminde eşyanın antrepodan çıkarılmasına izin verilerek beyanname iptal edilir. Satıcı veya göndericisi belli, alıcısı emre olan eşya, antrepo işleticilerinin sorumluluğu altında genel antrepolara konulabilir. Bu şekilde genel antrepoya konulan eşyanın alıcısının belirlenmesinden sonra, tamamen veya kısmen gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına izin verilir.
Antrepoda Bulunan Eşyanın Devri
Gümrük antrepolarında depolanan eşya, satış suretiyle başkasına da devredilebilir. Eşyanın devri ile birlikte, gümrük vergileri ve para cezaları da dahil, eşya ile ilgili hukuki sorumluluklar devralana geçer ve antrepo stok kayıtlarında gerekli değişiklikler yapılır. Eşyanın beş iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda, devre konu eşya için devralan tarafından yeni bir antrepo beyannamesi verilir. Özel antrepoda bulunan eşyanın devrine ilişkin talepler, eşyanın devrini müteakip beş iş günü içinde gümrükçe onaylamış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmak suretiyle, antrepodan çıkarılması şartıyla kabul edilir.
Antrepoda Elleçleme İşlemleri
Gümrük antrepolarında bulunan serbest dolaşımda bulunmayan eşya için, gümrük idarelerince elleçleme faaliyetlerine izin verilebilir. Elleçleme izin başvuruları, denetleyici gümrük idaresine yazılı olarak ve her olay için münferiden yapılır. Bu başvuru, yapılacak işlemleri ve gümrük antrepo rejimi hükümlerinin uygulanması için gerekli bütün ayrıntıları içermek zorundadır.
Antrepodan elleçleme işlemi için geçici çıkan eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işleme tabi tutulması halinde, eşyanın antrepoya getirilmesi zorunlu olmayıp, bulunduğu yerde muayeneye arz edilmesi mümkündür. Elleçleme yapılmak üzere geçici çıkışı yapılan eşyanın, antrepo beyannamesine uygunluğu, miktarı ve ayniyat tespiti yetkilendirilmiş gümrük müşaviri veya gümrük memurunca yapılır. Antrepolarda veya geçici çıkış yapılmak suretiyle gerçekleştirilecek elleçleme işlemlerinden sadece antrepo rejimine tabi eşya faydalanabilir.
Antrepo rejimine tabi eşyanın tamamen veya kısmen üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılarak elleçleme işlemine tabi tutulması halinde, üçüncü ülke girdilerinin muayene ve tespiti yapıldıktan sonra CIF değeri belirlenerek gümrük vergisi tahsilatı yapılır.
Antrepoda Karıştırma ve Montaj İşlemleri
Antrepoya alınmış serbest dolaşımda olmayan eşyanın, menşelerine bakılmaksızın birbirleriyle veya serbest dolaşımda bulunan eşya ile karıştırılması veya montajı sonucu elde edilen ürünün transit olarak gönderilmesine antreponun bağlı bulunduğu gümrük müdürlüğünce izin verilebilir. Bu izin verilebilmesi için; karıştırma veya montaj sonucunda meydana gelecek ürünün gideceği ülkelerde yanlış menşeler göstermek gibi hilelere meydan verilmeyecek veya Türkiye’deki üreticilerin temel ekonomik çıkarlarına zarar vermeyecek ya da taraf olduğumuz uluslararası anlaşma hükümlerine aykırı düşmeyecek surette olması, yapılan işlemin stok kayıtlarında ayrıntılı olarak yer alması gerekir.
Karıştırma işlemi tanklarda yapılacak ise, karışıma tabi tutulacak eşya ile karışımdan elde edilecek ürün için ayrı ayrı tank tesis edilmesi gerekir. Tanklarda karışıma tabi tutulacak eşya için ayrı ayrı transit beyannamesi yerine faturada gösterilmek şartıyla, devam formu düzenlenerek antrepodan eşya çıkışının yapılması, karışım sonunda elde edilen ürünün transit beyannamesine bağlanarak çıkışının sağlanması gerekir.
Antrepoda Ortak Depolama
Gümrük antrepo rejimi hükümlerinin uygulanmasının olumsuz etkilememesi ve gümrük idarelerinden gerekli iznin alınması şartıyla, gümrük antreposuna alınması halinde, ihracata ilişkin önlemlerden yararlanabilecek eşya dışında kalan serbest dolaşımda bulunan eşya ile serbest dolaşımda bulunmayan eşya aynı antrepoda depolanabilir. Serbest dolaşımda bulunan eşyanın tespiti için özel tanımlama yöntemleri belirlenebilir. Ancak bu depolama her bir eşyanın gümrük statüsünün belirlenmesini imkânsız kılıyor ise, sadece aynı gümrük tarife istatistik pozisyonunda yer alan, aynı ticari niteliğe ve aynı teknik özelliğe sahip eşyanın birlikte depolanmasına izin verilebilir. Antrepodaki eşyanın telafisi mümkün olmayan şekilde zarar görmesi, tahrip olması veya imha olması ve işleticinin zarar gören veya imha olan rejime tabi eşyanın gerçek miktarını ispatlayamaması halinde, bu miktar olayın meydana geldiği tarihte, antrepoda bulunan rejime tabi eşya miktarı dikkate alınarak tespit edilir.
Gümrük antrepo rejimini sona erdirmeden antrepolar arasında eşya nakli normal usulde veya basitleştirilmiş usulde yapılır. Eşyanın ikinci antrepoya girmesi ve eşya ile ilgili bilgilerin, ikinci antrepo işleticisinin stok kayıtlarına geçmesi üzerine, nakledilen eşya konusunda ikinci antrepo işleticisinin sorumluluğu başlar. Elleçleme işlemlerine tabi tutulan bir eşya naklediliyorsa nakil sırasında kullanılan beyanname veya belgede, eşyanın mahiyetinin, gümrük kıymetinin ve miktarının da gösterilmesi zorunludur. Elleçleme işlemine tabi tutulmamış bir eşya naklediliyorsa, ortaya çıkabilecek gümrük yükümlülüğün belirlenmesinde bu bilgilerin dikkate alınması gerekir.
İşleme Faaliyetleri Yapılabilecek Antrepo Tipleri
Dahilde işleme ve gümrük kontrolü altında işleme rejimleri kapsamındaki eşyanın gümrük antrepo rejimine tabi tutulmadan, antrepolarda işlenmesine izin verilebilir. Dahilde işleme ve gümrük kontrolü altında işleme rejimi izni alınmadan A, C ve D tipi antrepolarda anılan rejime ilişkin işleme faaliyetine başlanamaz. Ayrıca alınacak izin belgesinde işleme faaliyetlerinin yapılacağı gümrük antreposunun tipi de belirtilir.
İhracata bağlı önlemlerden yararlanmayan serbest dolaşımda bulunan eşya, gümrük idaresinin izni ile ihraç amacı dışında antrepo rejimine tabi tutulmadan antrepolara konulabilir. Bu tür eşyaların antrepolara konulabilmesi için söz konusu eşyanın dahilde veya gümrük kontrolü altında işleme rejimlerine tabi olarak antrepolarda yapılacak işleme faaliyetlerinde kullanılacağının kanıtlanması gerekir. Bununla birlikte; konulacağı antreponun eşyanın tabi tutulacağı işleme faaliyetlerine elverişli olması, ekonomik yönden ihtiyaç bulunması, gümrük gözetimini olumsuz etkilememesi ve eşyanın gümrük statüsünün her zaman belirlenebilmesi gerekir.
Dahilde işleme veya gümrük kontrolü altında işleme rejimine tabi eşya, gümrük idaresinin izni ile antrepo rejimine tabi tutulmadan antrepolara konulabilir. Bu tür eşyaların antrepolara konulabilmesi için dahilde işleme veya gümrük kontrolü altında işleme rejimi için alınan izin belgelerinde eşyanın antrepoda işleme faaliyetine tabi tutulacağının ve antrepo tipinin belirtilmiş olması gerekir. İşleme faaliyetlerinin ara sıra değil sık sık yapılıyor olması gerekir. Eşyanın antrepoya konulmasının, dahilde işleme veya gümrük kontrolü altında işleme rejimleri hükümlerinin uygulanmasını ve denetlemeyi olumsuz etkilememesi gerekir.
Antrepoda Gümrük Yükümlülüğü ve Eşyaların Kalış Süresi
Antrepo rejimine tabi ithal eşyası için bir gümrük yükümlülüğü doğduğunda, eşyanın antrepo masrafları ile antrepoda kaldığı sürece muhafazası için yapılan masraflar, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattan ayrı olarak gösterilmesi şartıyla gümrük kıymetine dahil edilmez.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. Maddesinde belirtildiği üzere, gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda, ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri KDV’den istisna tutulmuştur. Dolayısıyla, antrepo işleticileri tarafından düzenlenen ardiye faturalarında kdv hesaplanmayacaktır.
Bununla birlikte; yine KDV Kanunu’nun ithalatta matrah başlıklı 21. Maddesinde ise, gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı kur farkı gibi ödemelerin KDV matrahına dahil edileceği belirtilmiştir. Netice olarak, antrepoda kalan ithal eşyaları için antrepo işleticileri tarafından düzenlenen ardiye faturalarında KDV hesaplanmayacak, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edilmesiyle birlikte KDV hesaplanmayan tüm giderler eşya bedeli ile birlikte ithalat beyannamesindeki KDV matrahına dahil edilecektir.
Eşyaların antrepo rejimi altında kalış süresi sınırsızdır. Ancak, antrepoda bulunan eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulması yönünde beyanname tescil ettirilmesi halinde, otuz gün içinde işlemlerin bitirilmesi gerekir. Bu süre içerisinde, gümrük antrepo rejimi dahil, başka bir rejim beyanında bulunulması halinde, bu beyana ilişkin süre göz önüne alınır. Ticaret Bakanlığı, özellikle beklemek suretiyle bozulabilecek eşya da dahil olmak üzere, eşyanın antrepoda kalabileceği süre konusunda belirleme yapabilir.
Antrepo İşleticilerinin Sorumlulukları
Gümrük antreposu işletmek isteyen kişiler, izin verilmesi için gerekli bilgileri ihtiva eden ve özellikle antrepoculuğa ekonomik yönden ihtiyaç bulunduğunu belirten yazılı bir talepte bulunmak zorundadır. Antrepo işletme izini yalnızca Türkiye’de yerleşik kişilere verilir. Antrepo işleticisi, gümrük antreposunda bulunduğu süre içerinde eşyanın gümrük gözetimi altında kalmasını sağlamaktan, gümrük antrepo rejimi kapsamında eşyanın muhafaza edilmesi ile ilgili yükümlülükleri yerine getirmekten ve izinde belirtilen özel şartlara uymaktan sorumludur. Antrepo kullanıcısı da eşyanın antrepo rejimine tabi tutulmasına ilişkin yükümlülükleri yerine getirmekten her halükârda sorumludur.
Antrepo işleticileri kendi sorumlulukları ile ilgili olarak gümrük idarelerine teminat verirler. Bununla birlikte, fuar ve sergilere konulan veya ithalat vergilerinden muaf olan ya da ihraç edilmek üzere antrepolara konulan eşya için teminat aranmaz. Teminat alınmış olsa bile, gümrük işlemlerine başlanmadan ve bu işlemler bitirilip, gümrük idaresinin izni alınmadan antrepolardan kısmen veya tamamen eşya çıkartılamaz.
Antrepo rejimine tabi tutulan eşya, gümrük antreposuna konuldukları tarihte, işletici tarafından kayıtlara geçirilir. Gümrük idareleri tarafından işletilmeyen antrepolardaki tüm eşyanın antrepo kayıtları işletici tarafından tutulur. Bu kayıtlar her zaman gümrük idaresinin denetlemesine hazır halde bulundurulmak zorundadır.
UNIQ GROUP GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ A.Ş.
Mevzuat Departmanı